Κατά το σχολικό έτος 2003-2004, το σχολείο Διαπολιτισμικής εκπαίδευσης Π. Φαλήρου, στα πλαίσια της Ευέλικτης Ζώνης, διάλεξε να διαπραγματευτεί ένα πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης με θέμα τη θάλασσα, σε συνεργασία με το ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ.
Κριτήρια επιλογής θέματος, σκοπός και τρόπος συμμετοχής των μαθητών στην επιλογή αυτή
Το συγκεκριμένο θέμα επιλέχθηκε με βάση την ανάγκη ευαισθητοποίησης των παιδιών ως προς το υγρό στοιχείο και την επιθυμία για γνωριμία με τη χλωρίδα και πανίδα του θαλάσσιου χώρου. Απώτερος σκοπός ήταν η καλλιέργεια οικολογικής συνείδησης όσον αφορά την προστασία θαλασσίων ειδών, ώστε να γίνουν φορείς στην κοινωνία του μηνύματος για την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση όλων μας.
Οι μαθητές του Δημοτικού Σχολείου Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης Π. Φαλήρου γνωρίζοντας από κοντά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα παράλια των νοτιοανατολικών προαστίων της Αττικής, ως κάτοικοι μιας παραλιακής ζώνης που χαρακτηρίζεται από έντονη κοινωνική, οικονομική, πολιτιστική δραστηριότητα λόγω της Ολυμπιάδας του 2004 και όπου οι ανθρώπινες δραστηριότητες έχουν επιφέρει ριζικές αλλαγές, αποφάσισαν να λάβουν μέρος στο πρόγραμμα του ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ.
Το ενδιαφέρον για τη θάλασσα, τους οργανισμούς που ζουν σ’ αυτήν , τους επαγγελματίες που ασχολούνται με το υγρό στοιχείο και τον πολιτισμό που δημιουργείται με αφορμή αυτό, αναπτύχθηκε με τη συζήτηση ανάμεσα σ’ αυτούς και τους δασκάλους τους με αφορμή τα μαθήματα της Γλώσσας και της Γεωγραφίας.
Εκπαιδευτικοί στόχοι του προγράμματος
Εκπαιδευτικοί στόχοι του προγράμματος είναι να παρατηρούν, να συγκρίνουν, να επιλέγουν, να κρίνουν και να αξιολογούν το χθες και το σήμερα προβλέποντας το αύριο.
Συγκεκριμένα:
v Συλλογή, επεξεργασία και ομαδοποίηση υλικού που συνέλεξαν οι μαθητές.
v Να ορίζουν βασικές οικολογικές έννοιες.
v Να μελετήσουν το ρόλο του φυσικού περιβάλλοντος ως ένα σύστημα στήριξης της ζωής και το ρόλο των ανθρώπινων επιδράσεων στο οικοσύστημα και στο φυσικό περιβάλλον.
v Να μάθουν οι μαθητές τρόπους συνεργασίας σε ομάδες, να μετέχουν ενεργά σε συλλογικές αποφάσεις και να σέβονται τις διαφορετικές απόψεις.
v Να αξιοποιήσουν αθλητικές-υποκριτικές ικανότητες μέσα από το θεατρικό παιχνίδι και το τραγούδι.
v Να αναπτύξουν έναν κώδικα συμπεριφοράς που θα στοχεύει στο σεβασμό προς το συνάνθρωπο και το περιβάλλον.
v Να αξιοποιήσουν δεξιότητες στη φωτογραφία, σχέδιο κ.α.
v Να διερωτηθούν οι μαθητές ως προς τις διαφορετικές απόψεις και τρόπους ζωής που γεννά η επαγγελματική ενασχόληση με το θαλάσσιο στοιχείο.
v Να γνωρίσουν τις ιδιαιτερότητες και την κουλτούρα των συμμαθητών τους που προέρχονται από διαφορετικά πολιτισμικά πεδία και να τους δοθεί η ευκαιρία για ιδιαίτερη επικοινωνία.
v Να βιώσουν τη χαρά της εξερεύνησης των πολιτισμικών στοιχείων (τρόπου ζωής, τραγουδιών, εθίμων, μυθολογίας κ.λ.π.).
Μεθοδολογία
Στα πλαίσια της Ευέλικτης Ζώνης μελέτησαν τους θαλάσσιους βιότοπους, τους οργανισμούς που ζουν σ’ αυτούς, τη μορφολογία τους και κατόπιν προχώρησαν στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν από την τεχνολογική εξέλιξη και την αδιαφορία των πολιτών και τέλος πρότειναν λύσεις εφικτές.
v Επίλυση προβλήματος (επισήμανση- ανάλυση- υπόθεση και ανάλυση σχεδίου δράσης.
v Επισκόπηση απόψεων (ερωτηματολόγια- συνεντεύξεις- επεξεργασία υλικού- δημοσίευση επιστολών των παιδιών στον τοπικό τύπο με παρεμβάσεις τους για την προστασία του περιβάλλοντος.
v Περιβαλλοντικά μονοπάτια (περιβαλλοντικές επισκέψεις- οργανωμένες διαδρομές).
v Θεατρικό παιχνίδι-παιχνίδι ρόλων (αναπαράστασης σύγκρουσης κοινωνικών ομάδων).
v Βιωματική μέθοδος (έρευνα- πιθανές λύσεις- συνέπειες δράσης).
v Διεπιστημονικότητα:(γλώσσα, ιστορία, γεωγραφία, εικαστικά, φυσική αγωγή, ολυμπιακή παιδεία).
Δραστηριότητες
v Πραγματοποίηση ανιχνευτικής επίσκεψης στην παραλία, όπου συνέλεξαν πληροφορίες με τις οποίες αναζητούν, ανακαλύπτουν, κατακτούν γνώσεις για το θαλάσσιο οικοσύστημα. (Παρατηρούν είδος παραλίας- κατάσταση θάλασσας- θερμομέτρηση θαλασσινού νερού- συλλογή από όστρακα, φύκια, βότσαλα και άλλους θησαυρούς της παραλίας- σχεδιάζουν την ακτογραμμή- επικοινωνούν με τους θαμώνες της παραλίας- παίζουν το κυνήγι του κρυμμένου θησαυρού, παιχνίδι γνώσεων).
v Επίσκεψη στο Μουσείο Ζωολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (συλλογή πληροφοριών, παρατήρηση, κατηγοριοποίηση θαλάσσιων οργανισμών).
v Επίσκεψη στον αθλητικό όμιλο Ε. Ν. Ο. Α στον Άγιο Κοσμά όπου με τον κ. Παπαπαύλου συλλέγουν σκουπίδια ομαδοποιώντας τα σε μέταλλο, χαρτί, πλαστικό. Επίσης, συνέντευξη από αθλητές, βυθομέτρηση, ζύγιση, πλεύση, πλεύση, περιγραφή αθλήματος-αίτηση εγγραφής στον όμιλο.
v Επίσκεψη στο μουσείο Οστράκων και στην παιδική HELMEPA, καθώς επίσης και στο Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δραπετσώνας, στου οποίου το δίκτυο ανήκε το σχολείο, με σκοπό να παρακολουθήσουν τα παιδιά πρόγραμμα με θέμα «Θαλάσσια Ζωή και Αλιεία στο Σαρωνικό».
v Επίσκεψη στο χώρο του Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών, όπου έγινε ενημέρωση από ειδικούς για το σκοπό και το έργο του κέντρου.
v Επίδειξη στα παιδιά του εξοπλισμού του δύτη, ως παράδειγμα επαγγέλματος σχετιζόμενο με τη θάλασσα.
v Γλωσσική προσέγγιση του θέματος: Δημιουργία διαθεματικού διαπολιτισμικού λεξικού (συλλογή πληροφοριών- ταξινόμηση- κατηγοριοποίηση- διαπολιτισμική χροιά στην ονοματολογία των θαλάσσιων οργανισμών και την οριοθέτηση των ρυπαντών του θαλάσσιου οικοσυστήματος.
v Καταγραφή σε ημερολόγιο δραστηριοτήτων και συναισθημάτων ομάδων (φωτογραφίες που τράβηξαν οι ίδιοι οι μαθητές αναφέροντας τους λόγους που προτίμησαν τη συγκεκριμένη στιγμή).
v Έκδοση μηνιαίας εφημερίδας (είδη υπό εξαφάνιση- θαλάσσια αθλήματα, συνεντεύξεις αθλητών, παιχνίδια, θαλασσινές λιχουδιές, το Φάληρο χθες, σήμερα αύριο, θαλασσινά επαγγέλματα, μύθοι της θάλασσας και τραγούδια από όλο τον κόσμο
v Σύνθεση ποιημάτων και παραμυθιού σε σχέση με το θαλάσσιο κόσμο, τα επαγγέλματα και τους μύθους και δημιουργία βιβλίου που να περιέχει τις γραπτές δημιουργίες των παιδιών.
v Επίδειξη μουσικών οργάνων που χρησιμοποιούνται στην ελληνική παραδοσιακή νησιωτική μουσική στο χώρο του σχολείου από μουσικό.
v Έκθεση βιβλίου για τη θάλασσα (κατηγοριοποίηση βιβλίων ανάλογα με την ηλικία, πρόσκληση άλλων σχολείων).
v Έκθεση κατασκευών από υλικά που συνελέγησαν από τη θάλασσα και ανακυκλώσιμων υλικών (λαμπάδες, ποτήρια, κασπώ, θαλάσσια είδη από ανακυκλωμένο χαρτί και από πηλό).
v Παραγωγή αφίσας και πληροφοριακού στους λουομένους στην παραλία
v Υποδοχή σεντουκιού του Ναυτίλου στο σχολείο και συμμετοχή στις προβλεπόμενες δραστηριότητες του σεντουκιού από τους μαθητές.
v Παρουσίαση θεατρικού έργου και δρώμενων.
v Παρουσίαση παραδοσιακών χορών και τραγουδιών που σχετίζονται με την περιοχή στο χώρο του σχολείου.
v Βιντεοσκόπηση αλλαγών της παραλιακής ζώνης, φωτογραφικό αρχείο περιοχής, μακέτα μέλλοντος (σύγκριση- σχόλια).
v Τα παιδιά δοκιμάζουν τις ικανότητές τους στα Ολυμπιακά αθλήματα.
v Γνωστοποίηση δράσης στα Μ. Μ. Ε.
v Κατασκευή μακέτας από τα παιδιά σε σχέση με τα επαγγέλματα της θάλασσας.
v Κατασκευή βάρκας με τον εξοπλισμό του ψαρά.
v Συνεργασία με τη λιμενική αρχή για τη διατήρηση της καθαριότητας της ακτής τους καλοκαιρινούς μήνες.
Αξιολόγηση
Τα αποτελέσματα της όλης προσπάθειας ήταν εκπληκτικά.
ü Ολοκλήρωσαν τον κύκλο δραστηριοτήτων που είχαν προτείνει στο πανεπιστήμιο του Αιγαίου οι υπεύθυνοι του προγράμματος
ü Αποφάσισαν να συμμετέχουν στο πρόγραμμα και τη νέα σχολική χρονιά.
ü Αντιμετώπισαν θετικά τις ώρες της Ευέλικτης Ζώνης και ευαισθητοποιήθηκαν σε θέματα της φύσης.
ü Οι θαλάσσιοι βιότοποι και τα προβλήματά τους μπήκαν στη ζωή τους και κατανόησαν τον τρόπο εργασίας των διαφόρων επαγγελματιών της θάλασσας.
ü Τους δόθηκε η ευκαιρία να ταξινομήσουν, να κατηγοριοποιήσουν, να υπολογίσουν, να μετρήσουν, να ζυγίσουν, να λύσουν προβλήματα μέσα από το φυσικό περιβάλλον, να υποδυθούν ρόλους, να αγωνιστούν, να παίξουν.
ü Ανέπτυξαν πνεύμα ομαδικής συνεργασίας.
ü Καλλιέργησαν την ελεύθερη έκφραση μέσα από τη δημιουργία ποιημάτων, μηνυμάτων, ζωγραφικής, παραμυθιού, μαθητικής εφημερίδας, ημερολογίου.
ü Πρότειναν λύσεις εφικτές και τις δημοσιοποίησαν στον τοπικό τύπο.
ü Αντάλλαξαν ήθη, έθιμα, βιώματα από τις χώρες προέλευσής τους, με αποτέλεσμα να επικοινωνήσουν και να παίξουν μέσα από τις ιδιαιτερότητες του καθενός.